28 listopada 2024 roku Główna Biblioteka Komunikacyjna (GBK) obchodzi swoje 105-lecie, będąc jedną z najstarszych i najbardziej zasłużonych instytucji w Polsce zajmujących się gromadzeniem i udostępnianiem materiałów z zakresu transportu, łączności i budownictwa. Założona w 1919 roku z inicjatywy Ministerstwa Komunikacji, miała na celu zapewnienie dostępu do wiedzy technicznej i naukowej, istotnej dla rozwoju infrastruktury kraju.
Pierwsze zbiory GBK opierały się na ocalałych księgozbiorach z czasów I wojny światowej, pochodzących m.in. z Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej oraz niemieckiej Dyrekcji Kolejowej w Warszawie. W ciągu kilku lat liczba woluminów szybko wzrosła, a w 1926 roku biblioteka liczyła już około 1500 tomów i 130 czasopism fachowych. W 1938 roku liczba zbiorów wzrosła do imponujących 24 tys. woluminów, z czego 7 tys. stanowiły czasopisma.
Działalność GBK została brutalnie przerwana przez II wojnę światową – niemal 90% zbiorów bibliotecznych uległo zniszczeniu. Jednak już w 1945 roku, dzięki włączeniu GBK w struktury nowo powstałego Ministerstwa Komunikacji, rozpoczęto jej odbudowę. W kolejnych dekadach biblioteka nie tylko odtworzyła zbiory, ale także rozwijała swoją strukturę. W latach 50. sieć bibliotek resortowych liczyła już 189 punktów bibliotecznych oraz 23 biblioteki zakładowe, obsługujące specjalistyczne potrzeby związane z transportem.
W 1968 roku GBK uzyskała status biblioteki naukowej, co potwierdziło jej znaczenie jako ośrodka badań i dokumentacji technicznej w dziedzinie transportu. Lata 70. przyniosły intensywne prace nad zautomatyzowaniem systemu informacyjnego oraz opracowaniem tezaurusów z zakresu transportu, co miało ułatwić dostęp do terminologii branżowej. W 1989 roku zakończono pierwszy etap wdrożenia systemu informacyjnego, a w kolejnych latach publikowano nowe edycje Tezaurusa Transportu, obejmującego terminy w kilku językach, w tym w rosyjskim, niemieckim i angielskim.
W XXI wieku GBK wciąż rozwijała swoje zasoby i uczestniczyła w międzynarodowych projektach, takich jak EuroTermBank, który zrzesza instytucje z całej Europy gromadzące zasoby terminologiczne. W 2007 roku, po reorganizacji Ministerstwa Transportu, GBK przejęła także funkcje Resortowego Ośrodka Informacji.
Dziś, w 2024 roku, Główna Biblioteka Komunikacyjna to nowoczesna instytucja, dysponująca bogatymi zasobami, obejmującymi ponad 100 tysięcy woluminów, w tym książki, czasopisma, normy, publikacje naukowe oraz specjalistyczne dokumenty techniczne. Biblioteka prenumeruje 188 tytułów czasopism polskich i 95 zagranicznych, a także kontynuuje działalność wydawniczą, publikując takie periodyki jak „Biuletyn Informacyjny Infrastruktury”, „Wykaz Ważniejszych Nabytków GBK” oraz „Skorowidz Rzeczowy Aktów Normatywnych”.
Dzięki swoim nowoczesnym bazom danych, takim jak KOM, BIB i CZAS, GBK zapewnia szybki dostęp do informacji na temat transportu i infrastruktury, a jej zbiory są dostępne dla szerokiej publiczności, zarówno w formie tradycyjnej, jak i cyfrowej. Biblioteka wciąż odpowiada na potrzeby swoich użytkowników, przygotowując na ich zapytania zestawienia tematyczne oraz udostępniając coraz więcej zasobów online.
Główna Biblioteka Komunikacyjna to instytucja o długiej i bogatej historii, której misją jest wspieranie rozwoju wiedzy o transporcie, łączności i budownictwie. Przez ponad sto lat swojej działalności GBK nie tylko przetrwała trudne okresy, ale stała się jednym z filarów wiedzy technicznej w Polsce, służąc naukowcom, specjalistom i każdemu, kto szuka informacji o kluczowych aspektach infrastruktury.
fot. jarmoluk, pixabay